Hơn chục năm nay, gần trăm hộ dân ở Hải Minh đầu tư đóng lồng bè để nuôi các giống cá bớp, cá chẽm, cá mú, cá hồng…, nhiều nhất là cá bớp. Chúng tôi về Hải Minh để tìm hiểu quy trình nuôi cá bớp khá độc đáo của người dân ở đây.
Làng chài Hải Minh nằm trên bán đảo Phương Mai thuộc phường Hải Cảng (TP Quy Nhơn, Bình Định) nằm quay mặt ra biển, tựa lưng vào núi, kín gió, rất thuận lợi cho nghề nuôi cá lồng bè.
Ăn ngủ cùng cá
Từ bến Hàm Tử thuộc phường Hải Cảng, chúng tôi thuê 1 chiếc ghe đò đưa đi vòng quanh những lồng bè nuôi cá nằm san sát vây quanh bán đảo Phương Mai. Con đò ghé mạn vào 1 chiếc bè khá lớn, tôi hỏi to: “Bè mình nuôi cá gì vậy anh?”.
Dù tôi hỏi rõ to nhưng tiếng của chiếc ghe đò nổ xoành xoạch, cộng với tiếng máy xay cá làm thức ăn bữa sáng cho lũ cá vang vang khiến đến mấy phút sau người nghe mới hiểu được ý người hỏi. Chủ bè trả lời gọn: “Cá bớp”. Vậy là tôi rời đò bước lên bè.
Cá bớp lên ăn mồi.
Trên bè, 2 người đàn ông trung niên đứng bên máy xay cá đang hoạt động. Những con cá to bằng cổ tay được cho vào cối xay để sau đó biến thành những miếng cá vụn, tươi roi rói. Hỏi ra thì biết, đó là bữa ăn sáng của lũ cá bớp lứa nhỏ. Bên cạnh, 1 thanh niên đang ngồi dùng dao chặt những con cá thành nhiều khúc, đó là bữa ăn cho lũ cá bớp lứa lớn hơn.
Cuộc trò chuyện giữa chúng tôi và 2 chủ bè diễn ra giữa tiếng gió lộng và tiếng ồn của máy xay cá.
Ông Nguyễn Lại (56 tuổi), 1 trong 2 chủ bè, kể, ông không phải là người dân Hải Giang, ông ở phường Đống Đa (TP Quy Nhơn, Bình Định). Nghe chuyện người dân Hải Minh nuôi cá lồng bè đạt hiệu quả kinh tế, ông cùng 1 người anh là ông Bùi Văn Hướng (59 tuổi) rủ nhau qua Hải Minh đầu tư 200 triệu đồng mua cây ván đóng lồng bè trên 150m2 diện tích mặt nước và mua lưới, chài để mở cuộc làm ăn.
Ông Bùi Văn Hướng xay cá ồ làm thức ăn cho lứa cá bớp nhỏ.
Cá bớp giống cũng khá đắt, 17.000 đồng/con nhỏ như cây bút bi, ông Lại và ông Hướng phải đầu tư thêm hơn 50 triệu đồng để mua 3.000 con cá giống về nuôi. Hết lứa này đến lứa khác, tính đến nay, ông Lại và ông Hướng đã gắn bó với con cá bớp được 6 năm.
“Do nhà ở xa nên 2 anh em tôi phải ở luôn trên bè để chăm lũ cá. Mỗi sáng sớm chúng tôi chạy ghe về bờ đón mua cá mồi làm thức ăn cho cá nuôi, 6 giờ sáng bắt đầu nổ máy xay cá, băm cá mồi. Dù đã xay bằng máy mà phải mất 4 – 5 tiếng đồng hồ mới xong việc cho cá ăn buổi sáng.
Hiện bè của chúng tôi đang nuôi 2 lứa cá bớp, lứa trước 1.000 con nuôi 5 tháng hiện đạt bình quân 5 kg/con; lứa nhỏ 2.000 con mới nuôi đạt 8 lạng/con. Cá lớn thì cho chúng ăn cá giũa, cá nhỏ thì cho ăn cá ồ. Những loại cá biển làm thức ăn cho cá bớp mua của các ghe làm nghề mành đèn, 13.000 đồng/kg cá giũa và 18.000 đồng/kg cá ồ.
“Cá bớp thường bị những con bọ nhỏ bằng nửa hạt gạo bâu vào mắt, cá không thấy đường để ăn, ốm dần. Muốn chữa chúng khỏi bị bọ bâu mình phải vớt chúng lên, cho vào thúng chai chừng 100 – 150 con, sau đó xả nước ngọt vào cho chúng bơi lội khoảng 2 phút thì vớt ra sau đó cho chúng xuống lồng trở lại. Muốn phòng bọ cho cá mỗi tuần phải cho chúng tắm nước ngọt 1 lần, vì vậy cứ 5 ngày chúng tôi phải chạy ghe về bờ, mua 1.000 lít nước ngọt để vừa cho người nuôi sinh hoạt, vừa tắm cá”, ông Lại chia sẻ.
Cá bớp ăn ngày 2 lần, sáng và chiều. Hôm nào cá biển vào nhiều chúng tôi cho chúng ăn 5 tạ thức ăn, hôm nào biển động cá ít, cho chúng ăn giảm lại còn 3 – 4 tạ. Cá bớp ăn khỏe nhưng bù lại chúng lớn nhanh như thổi.
Trung bình cứ tiêu tốn 1,5kg thức ăn thì cá tăng trưởng được thêm 1kg. Đầu tư lớn nên anh em tôi phải ăn ngủ cùng cá để chăm sóc chúng”, ông Lại nói.
Thị trường mênh mông
Ông Bùi Văn Hướng cho biết, nếu vùng nước nuôi sạch, trong, thì tỷ lệ hao hụt của cá giống rất thấp, thả 3.000 con giống chỉ hao hụt khoảng 300 – 400 con.
“Chúng không chịu được nước bẩn nên mình phải thường xuyên vệ sinh những tấm lưới vây quanh lồng, lưới nằm dưới nước lâu ngày bị bùn các chất dơ dưới nước bám vào sẽ gây ô nhiễm vùng nước nuôi khiến cá chết”.
Theo những hộ chuyên nuôi cá bớp ở Hải Minh, nếu cho ăn đủ lực thì nuôi 6 tháng cá đã đạt được trọng lượng 10kg/con. Thị trường không tiêu thụ cá bớp nhỏ, nên hộ nuôi nào bán sớm nhất cá cũng phải đạt trọng lượng 5 kg/con.
Đầu ra của cá bớp thì mênh mông, tại cảng cá Quy Nhơn luôn có những chủ nậu sẵn sáng mở hầu bao thu mua để cung ứng cho các nhà hàng và các công ty chuyên xuất khẩu thủy sản.
“Mấy năm nay giá cá bớp dao động từ 110.000 – 140.000 đồng/kg, hiện nay cá bớp đang có giá 130.000 đồng/kg. Cá bớp không bao giờ bị ế, có bao nhiêu các chủ nậu thu mua hết bấy nhiêu.
Không chỉ có chủ nậu Bình Định thu mua, mà các chủ nậu ở Khánh Hòa cũng thường xuyên túc trực tại Cảng cá Quy Nhơn để đón mua cá bớp lồng bè nuôi ở Hải Minh. Cứ giữ được vùng nước nuôi không bị ô nhiễm, mỗi vụ anh em chúng tôi kiếm mấy trăm triệu dễ như trở bàn tay”, ông Lại cho biết.